Pieterpad is het bekendste wandelpad, maar Drenthepad de pionier

Naoberpad, Trekvogelpad en Pieterpad: voor wandelliefhebbers bekende namen die als muziek in de oren klinken. Tegenwoordig is Nederland een wandelwalhalla vol streekpaden en lange afstandswandelingen. Ruim vijftig jaar geleden was daar absoluut geen sprake van. De bekende geel-rode of wit-rode markeringen waren letterlijk in geen velden of wegen te bekennen.

Dat veranderde in 1975 met de lancering van het zogenoemde Nivonpad (het latere Drenthepad) tussen Noordlaren en Havelte. Dit eerste naoorlogse lange afstandswandelpad van Nederland zette de toon voor al wat volgde. Een mooie nalatenschap, aldus Marco van Schaik, de zoon van een van de oprichters van het Nivonpad. Dit wandelpad heeft verder ook ‘bijgedragen’ aan het jubilerende Pieterpad dat in 2023 veertig jaar bestaat.

Voor een serieus potje wandelen kon je in het Nederland van na de Tweede Wereldoorlog nauwelijks terecht. De eerste generatie lange afstandswandelwegen, de vanaf 1914 uitgezette Bondswandelwegen van de ANWB, leden een kwijnend bestaan. De belangstelling voor wandelen was in de periode van de wederopbouw sterk afgenomen. In 1954 werd daarom besloten om leeuwendeel van het ruim drieduizend kilometer grote netwerk op te heffen.

De laatste sporen van de Bondswandelwegen verdwenen ongeveer vijftien jaar later. Wandelsportfanaten die een stevige, kilometerslange trektocht niet schuwen kunnen vanaf dat moment in Nederland zo goed als nergens meer terecht. Maar een vakantie in Oostenrijk bracht daar voor de liefhebbers gelukkig verandering in.

Waarom niet in Nederland?
Want bestuurder Ton Langebeek van de noordelijk afdeling van het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk (Nivon) vertelde honderduit over zijn belevenissen in dat land. Samen met zijn familie had hij daar in 1973 een lange afstandwandeling gelopen, de Nord-Süd Weitwanderweg.

Waarom doen we dat niet in Nederland, vroeg hij zich hardop af. Nog geen jaar later ligt er een plan voor een heus 110 kilometer lange route tussen de Nivon-natuurvriendenhuizen De Hondsrug in Noordlaren en het Hunehuis in Havelte. Naast Langebeek werpen ook medeleden Henk Bosch en Lau van Schaik zich op als voornaamste kartrekkers.

Talent voor organiseren
Marco, de zoon van de in 2014 overleden Van Schaik heeft daar nog goede herinneringen aan. Zijn vader Lau en moeder Viccie waren dol op wandelen. “Mijn vader werd lid van de fotoclub van Nivon. Want dat was zijn hobby. Maar het wandelen kwam daar snel achter aan.” Lau van Schaik was een organisator in hart en nieren, vertelt Marco. Samen met zijn moeder sloeg hij al snel aan het organiseren van wandelreizen in het buitenland.

Zijn talent komt goed van pas als Langebeek met zijn idee op de proppen komt. Henk Bosch haakt ook aan en neemt het in kaart brengen van de route voor zijn rekening. Aangezien hij werkzaam is voor de Provinciale Planologische Dienst, is dat voor hem gesneden koek.

Drenthe het meest geschikt
De keuze voor de locatie van de route is snel gemaakt, aldus Van Schaik. De noordelijke afdeling van het Nivon besloeg de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De keuze voor die laatste provincie was in hun ogen het meest geschikt vanwege de natuurrijke omgeving en de vele zandpaadjes. “De meeste van de door Nivon georganiseerde wandeltochten vonden ook in deze provincie plaats. Al snel ontstond er het idee om middels de route de twee Nivon-natuurvriendenhuizen met elkaar te verbinden.”

In 1974 wordt er een plan ingediend bij het hoofdkantoor van de Nivon, dat zijn goedkeuring geeft. De aanleg kan beginnen.

Palen op de nek
De rol van Lau van Schaik beslaat onder meer het maken van afspraken met gemeenten en grondeigenaren voor het plaatsen van de routepaaltjes. Naast de onderhandelingen neemt hij ook zelf de hamer in de hand om de paaltjes de grond in te kloppen. “Ik ben in mijn studententijd nog een dag mee geweest met mijn vader. Want het uitzetten was verdeeld onder de drie oprichters. Waarbij mijn vader het zuidelijk deel vanaf Havelte voor zijn rekening nam.”

Marco helpt door met een grondboor gaten te maken voor de paaltjes. “Maar er waren nogal wat bospaden waar je niet met de auto kon komen. Dus ik heb flinke stukken moeten lopen met die palen op mijn nek.”

Parelsnoer door Drenthe
De opening van het Nivonpad volgt op 31 mei 1975 in Orvelte. Toenmalig gedeputeerde Daan Huizinga sloeg het laatste markeringspaaltje de grond in. De ‘parelsnoer door Drenthe’ was compleet en bracht naast de landelijke pers ook veel wandelaars op de been. Want uiteraard was rond de lancering weer een Nivonreis georganiseerd. Deelnemers die er in slaagden het pad binnen een half jaar de route uit te lopen (met een ingevulde stempelkaart als bewijs), kregen een oorkonde en een herinneringsspeld opgestuurd.

“Hij was echt heel trots op het resultaat”, aldus Marco van Schaik over de reactie van zijn vader op de voltooiing. Lau van Schaik blijft uiteindelijk tot in de 70er jaren betrokken bleef bij het beheer en de verdere ontwikkeling van het pad.

Twee dames uit Groningen en Tilburg
Het Nivonpad bestond overigens niet lang in de oorspronkelijke opzet. Dat heeft alles te maken met twee dames uit Tilburg en Groningen die besloten een wandelpad uit te dokteren tussen Pieterburen en de Sint Pietersberg. Inderdaad, Toos Goorhuis-Tjalsma en Bertje Jens, de ‘moeders’ van het Pieterpad. Voor het uitstippelen maakten ze gebruik van bestaande routes, zo ook het Nivonpad door Drenthe.

Mooie nalatenschap
Uiteindelijk zou het Pieterpad het oostelijke deel van de route (grofweg tussen Noordlaren en Schoonloo) opslokken. Het restant werd vervolgens samengevoegd met het Zwerfsteenpad (tussen Noordlaren en Emmen). Ook viel het besluit om er dan maar een rondgaand pad van te maken, inmiddels uitgegroeid tot een respectabele 329 kilometer. Bij een deel van deze veranderingen is ook Van Schaik nog betrokken geweest, vertelt Marco.

“Als ik door het bos loop en ik die wit-rode of geel-rode markeringen, dan moet ik altijd even aan mijn vader denken. Want uiteindelijk is het allemaal begonnen met het Nivonpad, waar hij natuurlijk een van de oprichters van is geweest. Het is een hele mooie nalatenschap.”

Voor dit artikel is onder meer gebruik gemaakt van informatie die te vinden is op de website “Nivonpad door Drenthe” van Marnix Berkhoff.

Rien Kort   verslaggever RTV Drenthe    14-2-2023

het artikel van RTV Drenthe