De ijstijden creëerden een uniek landschap van keileem, zand en veen. Hierin lieten de toenmalige bewoners talrijke sporen na. Sommige daarvan zijn zichtbaar zoals de hunebedden en grafheuvels. Het landschap van Drenthe zoals we dat vandaag kennen, is grotendeels gevormd tijdens de zogeheten Saale-ijstijd. Deze bedekte het land 370.000 jaar geleden met een dik pak ijs afkomstig uit Scandinavië. Enorme gletsjers duwden het aardoppervlak omhoog, waardoor een hoogvlakte ontstond: het Drents plateau.

Drenthe wordt wel vergeleken met een omgekeerd soepbord.  In de ijstijden werd het unieke Drentse landschap met zandruggen, beekdalen en moerassen gecreerd. Het Drents Plateau als centrale hoogvlakte en aan de randen een stuk lager en drassiger.  In de loop der tijden intstond hier een dik veenpakket. Uitgestoken en gedroogd als turf een waardevolle brandstof die werd verkocht aan de bewoners in de steden

Een grootschalig sociaal en lanbouwkundig experiment om de armoede te bestrijden voor is de start van de Maatschappij van Weldadigheid. Arme gezinnen, bedelaars en zwervers kregen de mogelijkheid te gaan werken in de Koloniën van Weldadigheid. Een hard bestaan waar de Paupers door middel van arbeid en scholing discipline werd aangeleerd. Voor de opvang van grote groepen bedelaars, zwervers  en wezen werd in Veenhuizen een onvrije kolonie opgericht... het begin van een gevangenis dorp.