Kijkpunten

Op 16 augustus 2023 is de Etappe Appelscha – Veenhuizen (kaart 15)  en Veenhuizen – Norg (kaart 16) gewijzigd.
De routewijziging komt enerzijds voort uit het feit dat we op het deel bij Westervelde over de drukke Norgerweg moesten lopen en anderzijds dat we van Veenhuizen, met zijn UNESCO werelderfgoedstatus meer wilden laten zien en vertellen.

Op deze pagina vindt u kijpunten op de nieuwe route.

Vergeet niet de GPX en routebeschrijving van deze website te downloaden.

Bankenbos, Veenhuizen Drenthepad

Bankenbos

Bossencomplex ten zuiden van de Kolonievaart, het Veenhuizerkanaal en de Hoofdweg van het dorp Veenhuizen. Het westelijk deel heette tot in de 20e eeuw Florisland. Op kaarten van omstreeks 1850 is te zien dat er een veenontginnings gebiedje ligt, dat blijkbaar onrendabel bleek en aan zijn lot is overgelaten. Nu staat er bos en maakt onderdeel uit van het Bankenbos. Het oostelijk deel is aangelegd in het Kolonieveld. Tussen beide complexen ligt de penitentiaire inrichting Bankenbosch.

Koepel kerk, Veenhuizen, Drenthepad

Koepelkerk

De kerk werd omstreeks 1826 gebouwd als waterstaatskerk. De kerk was bestemd voor de Hervormde bewoners van de kolonie van de Maatschappij van Weldadigheid in Veenhuizen. Sinds 1856 bevindt zich een eenklaviers orgel in de kerk. Het orgel stamt echter al uit 1821 en deed voor 1856 dienst in de kerk van Akkrum. De kerk is uniek vanwege haar achtkantige koepel. De klok werd echter pas in 1946 opgehangen. De kerk is nog steeds als kerk in gebruik

20230816_105841

Klein Soestdijk

Deze witte villa werd in 1859 gebouwd voor de hoofddirecteur van de gestichten, de verpleegden moesten hier ‘op audiëntie’ bij de hoofddirecteur. Mede daardoor, en door zijn uiterlijk kreeg het pand al snel de naam ‘Klein Soestdijk’. Het witte gebouw met zijn twee zijvleugels deed blijkbaar denken aan paleis Soestdijk. De directeurswoning heeft een overtuin, dat wil zeggen dat de tuin doorloopt tot aan de overkant van de Kolonievaart. Daar staan prachtige, eeuwenoude, rododendrons die elk voorjaar een zee aan kleur opleveren.

Maallustcomplex, Veenhuizen, Drenthepad, Kaaslust

Maallustcomplex

Het Maallust-complex bestaat uit een voormalige graanmaalderij/drogerij, een melkfabriekje, restanten van een molen, een graansilo en een graandroogschuur. De gebouwen zijn gerestaureerd en geschikt gemaakt voor een ambachtelijke bierbrouwerij, een kaasmakerij en nog enkele andere bedrijven.

20230429_134400

Electriciteits centrale

De Elektriciteitscentrale Veenhuizen is in 1909 gebouwd in opdracht van het Ministerie van Justitie naar een ontwerp van architect W.C. Metzelaar. De sinds 1912 opgewekte elektriciteit diende in de eerste plaats voor de verschillende werkplaatsen die deel uitmaakten van het Tweede Gesticht van het gevangeniscomplex te Veenhuizen. De centrale werd vanaf november 1927 alleen nog gebruikt als noodstroomvoorziening.

Esserheem, Veenhuizen, Drenthepad,

Veenhuizen Gevangenissen en Museum

De vroegere Rijkswerkinrichting Veenhuizen is ontstaan in 1859 toen de bedelaarsgestichten in Veenhuizen werden overgenomen door de rijksoverheid. Voor het personeel werd er een klein dorp gebouwd, om de inrichtingen heen. Justitie bouwde rond 1900 vervolgens twee nieuwe gevangenissen, Norgerhaven en Esserheem. Sinds 1970 zitten hier zwaargestraften.

Verdraagzaamheid, Veenhuizen, Drenthepad

Stichtelijke gevelteksten

Werk en Bid - zo valt te lezen op één van de huizen in Veenhuizen. Ook andere woningen in het dorp dragen stichtelijke namen die het unieke verleden van Veenhuizen weerspiegelen. De hoofdonderwijzer woonde in Orde en Tucht, de winkelier in Zorg en Vlijt, de predikant in Humaniteit, de geneesheer in Toewijding en de apotheek... ook andere teksten zoals Helpt Elkander... Kennis is Macht... en Arbeid is Zegen was gevestigd in Bitter en Zoet. Veenhuizen kende honderden dienstwoningen voor alle rangen en standen. De woningen van het lager personeel stonden vlakbij de gestichten. Het hoger personeel woonde op ruimere percelen langs onder meer de Hoofdweg en de Generaal van den Boschweg.

Vierde gesticht, Begraafplaats, Veenhuizen, Drenthepad

Vierde gesticht

Veenhuizen kende 3 gestichten waar die bestemd waren voor de opvang van bedelaars, wezen en armen uit alle delen van Nederland. Iedereen die in deze gestichten overleed eindigde uiteindelijk in wat in de volksmond genoemd werd het vierde en laatste gesticht, de begraafplaats. In het begin werden de doden in naamloze graven begraven.

SPaanse kerkhof, Veenhuizen, Drenthepad

Spaanse kerkhof

Op de route komt u langs het Spaanse kerkhof. Op deze plek stond in het laatmiddeleeuwse Veenhuizen een parochiekerk me een 70-tal huizen. Sinds in 1823 de strafkolonie Veenhuizen ontstond werd verdween dit gehucht door rigoureuze herinrichting en bleef slecht een aarden wal over. Deze bult (heuvel) wordt in de volksmond Spaanse Kerkhof genoemd. Bij archeologische onderzoeken zijn diverse schedel, beenderen maar ook kloostermoppen en metselwerk opgegraven. Later zijn ook scherven van glas, tegeltjes en dakpannen gevonden. Er is nooit sluitend bewijs gevonden voor de aanwezigheid van een kerk of kerkhof. Het is een plek die met mysterie is omgeven. De naam komt vermoedelijk van spanie, keltisch voor 'land der afgestorvenen'

Slokkert, Veenhuizen, Drenthepad

Beekdal van de Slokkert

Het beekdal van de Slokkert is niet het meest bekende van Drenthe. De beek ontspringt ergens in het Fochteloërveen, via kaarsrechte sloten en ‘waterlieidingen’ wordt het water noordwaarts afgevoerd naar het Peizerdiep. Je komt de Slokkert in het Bankenbos voor het eerst tegen als je daar de bruggetjes passeert.

Tempelstukken, Veenhuizen, Drenthepad

Tempelstukken

De vroege graslanden in het gebied kregen de naam aan de twee boerderijen ‘De grote Tempel” en “De kleine Tempel” . Ook akkernamen herinneren aan de “De Tempel”. De naam is vanaf 1643 via schriftelijke overlevering, nadat Henrdrik Tempels hier als meier wordt vermeld. Een meier was vanaf de vroege middeleeuwen tot aan het einde van het ancien régime een ambtsdrager in een heerlijkheid. De meier stond onder meer in voor de inning van sommige heerlijke belastingen en pachten binnen de meierij en zat de lokale rechtbank voor.